گروه وبلاگ: فراهم‌کردن امکانات سخت‌افزاری و اختصاص بودجه ساده‌ترین کار در آموزش‌های قرآنی در فضای مجازی است و برای پرداختن به این نوع آموزش در فضای مجازی نیازمند محتواهای غنی و کاربردی و تکنیسین‌های فنی متخصص هستیم که این کار با یک «مدیریت همه‌جانبه» محقق می‌شود.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر حمید پارسانیا، مدرس حوزه و دانشگاه در گفتگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، اینترنت را به عنوان یک ابزار و وسیله انتقال پیام معرفی کرده و گفت: اینترنت یک واقعیت انسانی جدید است، که قاعدتاً از این ابزار برای اهداف مختلفی چون مقاصد دینی و قرآنی باید استفاده کرد و البته گریزی از این ابزار نیست.

اسلام در مقابل تهدید‌های فضای مجازی

پارسانیا به تأثیرگذار بودن اینترنت حتی در روابط انسانی اشاره کرده و تصریح کرد:‌ در پی این تأثیرگذاری، آموزش قرآن و پیام‌های دینی نمی‌توانند به این فضا بی‌توجه باشند. در عین حال که این فضا نیز به مباحث قرآنی و دینی و معرفتی که در آن منتقل می‌شود، بی‌توجه نیست.

وی تأثیرات فضای مجازی را در برخی موارد غیرخنثی قلمداد کرد و افزود: بخش قابل توجهی از این اثرات ممکن‌است منفی باشد، به همین دلیل دین باید نسبت به آنچه که در فضای مجازی می‌گذرد اظهارنظر کرده و موارد منفی را شناسایی و درباره آن‌ها موضع‌گیری فعال داشته‌باشد و همچنین خود فعالان عرصه مفاهیم قرآنی و دینی نیز از این وسیله برای اشاعه موضوعات خود و انتقال پیام و رهنمودهای خود استفاده ‌کنند.

این استاد دانشگاه استفاده از ابزارهای مختلف را از نیاز‌های ضروری ‌E-Learning دینی دانست و تصریح کرد: مگر تمام دین را می‌توان در گفتار یا نوشتار و یا آموزش‌های مفهومی خلاصه کرد؟ اما بدون شک تمام این ابزار به نوعی با دین ارتباط دارد. بخش‌هایی از رتباط دینی مربوط به دنیای حضور و شهود افراد و یا مناسبات رویاروی و چهره به چهره است.

تمام ابعاد دین را نمی‌توان در اینترنت آموزش داد

وی رعایت تعادل و کنترل استفاده هماهنگ از تمام ابزارها را امری مهم عنوان کرد و گفت: با تمام این تفاسیر ما نمی‌توانیم ویژگی‌های منحصر به فرد فضای مجازی را برای این نوع از آموزش منکر شویم. ولی همواره باید مراقب باشیم تا پرداختن به یک ابزار منجر به غفلت ما از دیگر ابزارها برای انتقال مفاهیم و معانی دینی نشود. داشتن توانمندی‌هایی در یک حوزه ابزاری به معنای بی‌نیازی از ابزار‌های دیگر نیست. هر ابزاری هر چه‌قدر هم کامل نمی‌توان همه ابعاد دین را پوشش دهد.

این استاد دانشگاه در پاسخ به سؤالی در مورد امکان آموزش تمام ابعاد دین در اینترنت اظهار داشت: بخش‌هایی از دین اصلاً در حوزه گفتار نمی‌گنجد، در رفتار و عمل خود را نشان می‌دهند. تا انسان وارد عرصه عمل و رفتار نشود آن ساحت‌هایی از دین را نمی‌تواند دریابد و ادراک کند. متدینان باید دین را در زندگی روزمره تجربه کنند و یا تعامل دینی داشته‌باشند و این‌ها به این معنای عدم تجربه دین در فضای مجازی نیست.

وی با اشاره به این نکته که ویژگی‌های مثبت این نوع آموزش را نیز باید در نظر داشته‌باشیم؛ سرعت در عمل،‌ چند وجهی بودن آموزش، کثرت مخاطبان و پهنای اطلاعات را از این ویژگی‌ها نام برد.

اینترنت و برای مفاهیم دینی و قرآنی

این پژوهشگر علوم قرآنی آفت‌های ویژه‌ای را که تهدیدکننده فضای مجازی در این نوع از آموزش‌ها وجود دارد، برشمرد و در توضیح گفت: ‌گستردگی اطلاعات در این فضا موجب سردرگمی افراد شده و مانع از عمق گرفتن در مطالب می‌شود و کثرت نیز باعث تمرکززدایی است که تمام این‌ها از عوامل ضعف آموزش الکترونیکی در اینترنت می‌توان نام برد.

وی ادامه داد: البته این نوع آموزش بسیار وابسته به دینی است که آموزش داده می‌شود. زیرا برخی از ادیان، هویتشان در انزوای آن‌ها نهفته است و این‌گونه حفظ می‌شود. چون وقتی دینی از یک قدرت منطقی برخوردار نباشد، در مواجهه و رویارویی و گفتگوهای منطقی و یا فضاهایی که فرصت این گفتگوها رو افزون می‌کند آسیب‌پذیر خواهدشد.

پیشگام بودن دشمنان دین!

این استاد دانشگاه در بیان علت آسیب‌هایی که این مفاهیم را در فضای مجازی تهدید می‌کند، یادآور شد: در عرصه فرهنگ دینی و تبلیغ و ترویج مفاهیم ارزشی در فضای مجازی، آسیب‌های زیادی این مفاهیم را تهدید می‌کند، که دلیل عمده آن وجود تکنولوژی‌های اینترنت در دست رقیبان و دشمنان دین است. آنها فعال‌تر و اثر‌گذارتر در حوزه باور و ذهنیت مخاطبان وارد می‌شوند و این نکته ضرورت حضور قوی‌تر و با قدرت بیشتر ما را روشن می‌سازد.

پارسانیا جا نیفتادن آموزش مجازی را از عمده‌ترین دلایل نپرداختن به آن عنوان کرد و افزود: علاوه بر عدم آگاهی نکته‌ای دیگری که ما باید به آن توجه کنیم، این‌است که میزان حجم آموزش‌های دیگری که در جامعه وجود دارد نسبت به آموزش‌های قرآنی و دینی بیشتر است. و علت دیگر آن ورود کم متدینان ما در در برخی قسمت‌های فضای گسترده‌ی مجازی است.

استاد دانشگاه باقرالعلوم تبدیل اطلاعات دینی متناسب با عرضه در فضای مجازی را از قدم‌های دیگر فعالان این حوزه بیان کرده و تأکید کرد: حضور فعال در این عرصه در تأمین امکانات سخت‌افزاری خلاصه نمی‌شود. پرورش مجموعه‌ای که بتوانند برای این فضا تولید محتوا کرده و محتواهای قبلی را متناسب با این فضا پردازش کنند و کاربرد معرفت دینی را در اینترنت بدانند، از بخش‌های دیگر و مهم این فعالیت است.

ویژگی تکنسین‌های فنی فعال در حوزه دین

پارسانیا برای تکنسین‌هایی که تصمیم دارند به آموزش الکترونیکی قرآنی پردازند، خصوصیاتی را عنوان کرده و گفت: متخصصان فنی با زمینه‌های دینی و رویکردهای قرآنی و با یک حد نصابی که بتوانند اطلاعات گسترده قرآنی را پردازش کنند باید به این فضا وارد شوند، در غیر این صورت محتوایی که ارائه دهند، کارآمد نخواهدبود.

وی تسهیل راهکارهای قانونی و آئین‌نامه‌هایی که بتواند همکاری‌های داخلی را با مراکز علمی اسلامی خارج از کشور را آسان سازد از نیازهای ضروری و از وظایف اصلی مدیریت آموزش عالی کشور خواند.